دانش پژوهان

شاید جالب باشد که بدانیم ایده‌ی نام‌گذاری هفته‌ای به‌نام «وحدت»، مربوط به دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیست. این نام‌گذاری پیش از انقلاب نیز در سیستان و بلوچستان اجرا شده است؛ زمانی‌که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ایرانشهر روزگار تبعید خود را سپری می‌کردند. روایت این نام‌گذاری را از سخنان رهبر انقلاب اسلامی بخوانیم:

شکل‌گیری اولین هفته وحدت در دوران تبعید
یکی از ابزارهای همیشه مورد استفاده‌ی دشمنان ملتهای مسلمان برای اختلاف، مسئله‌ی اختلافات مذهبی، شیعه و سنی و از این قبیل بوده. دعوا درست کنند، اختلاف ایجاد کنند، برادران را به جان هم بیندازند، اختلافات را بزرگ کنند، برجسته کنند، موارد اشتراک و اتحاد را ضعیف کنند، کمرنگ کنند، یک چیز کوچک را بزرگ کنند، برجسته کنند؛ این همه نقاط اشتراک را که بین برادران سنی و شیعه هست، کوچک کنند، ضعیف کنند؛ این کاری است که دائم انجام گرفته است، الان هم دارد انجام میگیرد.
جمهوری اسلامی از اولین روز در مقابل این توطئه ایستاده است؛ علت هم این است که ما ملاحظه‌ی کسی را نمیکنیم؛ این عقیده‌ی ماست. قبل از اینکه نظام اسلامی تشکیل بشود، برادران ما، بزرگان نهضت، بزرگان مبارزه‌ی انقلابی در آن روز - که هنوز خبری از حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی نبود - در جهت وحدت شیعه و سنی تلاش میکردند. من خودم در بلوچستان تبعید بودم. از آن زمان تا حالا با علمای سنی حنفی شهرهای بلوچستان - ایرانشهر و چابهار و سراوان و زاهدان - با آنهائی که بحمدالله زنده هستند، رفیقیم، نزدیکیم، صمیمی هستیم. من آنجا تبعیدی بودم، دستگاه‌ها نمیخواستند بگذارند تلاشی از سوی ما انجام بگیرد؛ اما در عین حال ما گفتیم بیائید کاری کنیم که یک نشانه‌ای از اتحاد شیعه و سنی را در این شهر نشان بدهیم؛ که این مسئله‌ی هفته‌ی وحدت - ولادت نبی اکرم در دوازدهم ربیع‌الاول به روایت اهل سنت، و در هفدهم ربیع‌الاول به روایت شیعه - آن روز به ذهن ما رسید و در ایرانشهر آن را عمل کردیم؛ یعنی از دوازدهم تا هفدهم جشن گرفتیم. این یک فکر عمیقی بوده است، مال امروز و دیروز نیست. ۱۳۹۰/۰۷/۲۵

پایگاه مرکز اسنادانقلاب اسلامی_KHAMENEI.IR

لیلة المبیت  
اولین شب از ماه ربیع الاول سال سیزدهم بعثت «لیلة المبیت» نام دارد. در این شب، رسول خدا(ص) از مکه به قصد هجرت به سوی مدینه، از شهر خارج شد و در غار ثور پنهان گردید و امیرمؤمنان حضرت علی(ع) برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر آن حضرت خوابید و مشرکان قریش که خانه رسول خدا(ص) را محاصره کرده بودند، به گمان آن که ایشان در بستر آرمیده است، تا صبح منتظر ماندند و چون صبحگاهان با شمشیرهای برهنه به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه(ص) را بکشند، حضرت علی (ع) را دیدند که از آن بستر برخاست، بدین ترتیب، پیامبر گرامی اسلام(ص) در فرصتی مناسب خود را از چنگال مشرکان قریش نجات داد و امام علی(ع) نیز با این فداکاری، عشق، علاقه و برادری خود را نسبت به ایشان نشان داد؛ این در حالی بود که هر زمان ممکن بود کسی را که در آن بستر خوابیده بود به قتل برسانند.

بنابراین آیه شریفه: وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَئُوفٌ بِالْعِبادِ (سوره بقره، آیه ۲۰۷) -بعضی از مردمِ (با ایمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودی خدا می فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است- در حق امیرالمومنین (ع) نازل شد.

شرح واقعه بدین صورت است
وقتی قریش بر آزار و تحت فشار قرار دادن مسلمانان و مجبور ساختن آنان بر دست برداشتن از آیین اسلام و دلسرد کردن آن‌ها از یاری پیامبر پرداخت، رسول خدا به یاران خود فرمان هجرت به مدینه را داد، یاران وی نیز در چند مرحله به صورت دسته‌های کوچک و پنهانی و دور از چشم قریش رهسپار مدینه شدند.(۱)

قریش از هجرت پیامبر هراس داشت و برای جلوگیری از آن در دارالندوه جمع شدند تا در این‌باره تصمیم بگیرند. اشراف قریش و شیطان در این جلسه حضور داشتند(۲) و طبق خواسته ابوجهل تصمیم گرفتند از هر قبیله جوانی دلیر انتخاب شود و شبانه بر او حمله کنند و دسته جمعی او را در خانه اش بکشند؛ زیرا در این صورت، خون او در میان همه قبایل پراکنده می‌شود و بنی هاشم نمی توانند با همه طوایف قریش بجنگند و ناچار به گرفتن دیه می‌شوند و ما هم دیه اش را می پردازیم(۳)

به دنبال تصمیم قریش بر قتل پیامبر، جبرئیل بر محمد نازل شد و او را از نقشه مشرکان آگاه ساخت و دستور خداوند را ابلاغ کرد، چنانچه در آیه ۳۰ سوره انفال آمده است: “و اذ یمکر بک الذین کفروا لیثبتوک او یقتلوک او یخرجوک و یمکرون و یمکر الله و الله خیر الماکرین؛ به یاد آور هنگامی که کافران از در مکر وارد شده و تصمیم گرفتند که تو را زندانی کنند و یا بکشند و یا تبعید نمایند، آنان مکر می ورزند خدا نیز مکر آنان را خنثی می‌سازد خداوند از همه چاره جوتر است.” که حضرت محمد(ص) تصمیم گرفت قبل از آمدن مشرکان، خانه خود را به طرف یثرب ترک کند(۴) .برای این‌که محمد در هنگام خروج از دید مشرکان مخفی بماند، آیه “و جعلنا من بین ایدیهم سدا و من خلفهم سدا فاغشیناهم فهم لا یبصرون؛(۵) و [ما] فراروی آنها سدی و پشت سرشان سدی نهاده و پرده‌ای بر [چشمان] آنان فرو گسترده‌ایم در نتیجه نمی‌توانند ببینند.” را تلاوت کرد(۶)

پیامبردر شب اول ماه ربیع‌الاول، به حضرت علی(ع) فرمود: “مشرکان می‌خواهند امشب مرا به قتل برسانند، آیا تو در جای من می‌خوابی تا من به غار ثور بروم؟” علی(ع) گفت: “در این صورت شما سالم می‌مانید؟” محمد فرمود: “آری.” علی تبسمی کرد و سجده شکر به‌جای آورد، وقتی که سر از سجده برداشت عرض کرد: “آنچه را که مأمور شده‌ای انجام ده که چشم، گوش و قلبم فدای تو باد! به هر چه می‌خواهی فرمانم بده که همانند دستیار شما هستم، همان‌گونه که مقصود شماست در آن وارد می‌شوم و موفقیتم تنها از ناحیه خداست(۷) سپس محمد، علی را در آغوش گرفت و هر دو گریه کردند و از هم جدا شدند(۸)

مشرکان از ابتدای شب، خانه محمد را محاصره کردند و قرار بود حمله در نیمه شب صورت گیرد، اما ابولهب گفت: در این وقت، زنان و فرزندان در داخل خانه هستند و بعدها عرب در باره ما می‌گویند حرمت فرزندان عموی خویش را شکستند(۹).

علی(ع) درهای خانه را بست و پرده‌ها را کشید، آنان با سنگ بر علی(ع) که در بستر خوابیده بود، می‌زدند تا مطمئن شوند کسی در بستر خوابیده است البته شک نداشتند که وی رسول خداست(۱۰) و صبح که با شمشیرهای برهنه به خانه هجوم بردند، وقتی علی را در بستر محمد(ص) مشاهده کردند، گفتند: محمد کجاست؟ علی فرمود: «مگر او را به من سپرده بودید که از من می‌خواهید؟ کاری کردید که او ناچار شد خانه را ترک کند.»

در این هنگام به سوی علی(ع) یورش بردند و او را آزردند و سپس از خانه بیرون کشیدند و کتک زدند و ساعتی هم در مسجدالحرام زندانی کرده و تا سر حد مرگ زدند و آزادش کردند(۱۱) سپس در جهت مدینه به تعقیب محمد(ص) پرداختند(۱۲)

وقتی علی(ع) در بستر محمد خوابیده بود، جبرئیل در بالای سر و میکائیل پایین پای او آمدند و جبرئیل گفت: “خوشا به حال کسانی چون تو ای فرزند ابوطالب که خدای متعال در برابر فرشتگان به تو مباهات می‌کند(۱۳)

چنانچه مفسرین می‌گویند آیه “و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رؤف بالعباد؛(۱۴) بعضی از مردم، جان خود را در برابر خشنودی‌های خدا می‌فروشند و خدا نسبت به بندگان رؤوف است.” در شان امام علی(ع) در ماجرای لیلة المبیت نازل شده است.(۱۵)

پیامبر در یکی روزهایی که در غار ثور مخفی بود، از علی(ع) خواست تا امانتهای مردم را بازگرداند و بدهی های آن حضرت را نیز پرداخت کند و همراه با فواطم بنی هاشم یعنی فاطمه، فاطمه بنت اسد مادر علی (ع) و فاطمه بنت زبیر بن عبدالمطلب، به پیامبر (ص) در مدینه ملحق شود(۱۶)

پینوشت:
1.سیره ابن هشام، ج ۱، ص۴۸۰
2.کامل ابن اثیر، ترجمه محمدحسین روحانی، انتشارات اساطیر، ج۲، ص۹۲۶
3. اعلام الوری طبرسی ترجمه عزیز الله عطاردی، انتشارات اسلامیه، ص۸۸
4. سیره حلبی، ج ۲، ص ۳۲
5.یس/ ۳۶ / ۹
6.فروغ ابدیت، ج ۱، ص۴۲۰
7.بحار الانوار، ج۱۹، ص۶۰
8.امالی شیخ طوسی، ص ۴۶۶
9.سیره حلبی، ج ۲، ص ۳۲
۱۰.امالی شیخ، ص ۲۹۸
۱۱.بحار الانوار، ج ۱۹، ص ۹۲؛ الکامل ابن اثیر، ج ۲ص ۹۲۸
۱۲.ارشاد شیخ مفید، ص ۳۰
۱۳.امالی شیخ صدوق، ۴۶۹؛ مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج ۵، ص ۱۷۴؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۱۲۳
۱۴.بقره / ۲ / ۲۰۷
۱۵.المیزان، ج ۲، ص۱۳۵
۱۶.سیره حلبی، ج ۲، ص ۳۷؛ سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۱۲۹؛ اسدالغابه، ج ۴، ص ۹۶

شب اول ربیع الاول

این شب به نام «لیله المبیت» مزین است. در این شب یک حادثه مهم تاریخی واقع شده است در سال سیزدهم بعثت، رسول خدا (ص) از مکه به قصد هجرت به سوی مدینه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان گردید و امیرمؤمنان حضرت علی(ع) برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر آن حضرت خوابید و مشرکان قریش که خانه رسول خدا(ص) را محاصره کرده بودند، به گمان آن که ایشان در بستر آرمیده است تا صبح منتظر ماندند و چون صبحگاهان با شمشیرهای برهنه به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه(ص) را بکشند، حضرت علی (ع) را دیدند که از آن بستر برخاست.

بدین ترتیب، پیامبر گرامی اسلام(ص) در فرصتی مناسب خود را از چنگال مشرکان قریش نجات داد و امام علی(ع) نیز با این فداکاری، عشق، علاقه و برادری خود را نسبت به ایشان نشان داد.

روز هشتم ربیع الاول

در روز هشتم این ماه در سال ۲۰۶ هجری قمری، شهادت امام حسن عسکری(ع) طبق روایتی واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزمان، حجه بن الحسن(عج) آغاز شد.

در این روز شایسته است زیارت امام حسن عسکری علیه السلام خوانده شود.

روز دهم ربیع الاول

روز ازدواج رسول خدا(ص) با حضرت خدیجه کبری(س) است.

روز دوازدهم ربیع الاول

این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینی و مسعودی و همچنین مشهور میان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبی مکرم اسلام(ص) است. همچنین در این روز، رسول خدا(ص) بعد از ۱۲ روز که مسیر راه میان مکه و مدینه را پیمود وارد مدینه شدند. نیز روز انقراض دولت بنی مروان در سال ۱۳۲هجری قمری است.

روز چهاردهم ربیع الاول

در سال ۶۴ هجری قمری در چنین روزی، یزید بن معاویه به هلاکت رسید. وی پس از سه سال و نه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمی بود - که مهمترین آن واقعه کربلا و شهادت حضرت ابی عبداللّه الحسین (ع) و یارانشان است - در سن سی و هفت سالگی در منطقه «حوران» زندگیش به پایان رسید، جنازه اش را در دمشق دفن کردند، ولی اکنون اثری از آن نیست.

شب هفدهم ربیع الاول

طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیاء رسول معظم اسلام(ص) بوده و شب بسیار مبارکی است.

غسل به نیت روز هفدهم ربیع الاول و روزه از اعمال تاکید شده برای این روز است. برای روزه این روز، فضیلت بسیار نقل شده است، از جمله در روایاتی از ائمه معصومین(ع) آمده است کسی که روز هفده ربیع را روزه بدارد، خداوند برای او ثواب روزه یکسال را مقرر می‌فرماید.(اقبال، صفحه ۶۰۳ ) همچنین دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال کردن مومنان و به زیارت مشاهد مشرفه رفتن نیز توصیه شده است. افزون بر آن به زیارت رسول خدا(ص) از دور و نزدیک سفارش شده و در روایتی از آن حضرت آمده است: هر که بعد از وفات من، قبرم را زیارت کند مانند کسی است که به هنگام حیاتم به سوی من هجرت کرده باشد، اگر نمی‌توانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور به سوی من سلام بفرستید، که به من می‌رسد.

زیارت امیر مؤمنان علی(ع) نیز در این روز مستحب است با همان زیارتی که امام صادق(ع) در چنین روزی کنار ضریح شریف آن حضرت(ع) وی را زیارت کرد. (این زیارت در بخش زیارات، مفاتیح آمده است).

تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار بجاست، مرحوم «سید بن طاووس»، در اقبال، در تکریم و تعظیم این روز به خاطر ولادت شخص اول عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبی اکرم (ص) سفارش بسیار کرده است.

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه فاطمه الزهرا (س)بندرترکمن نشست پژوهشی با محوریت بررسی تحلیلی مسائل پیرامونی عاشورا بارویکرد پاسخ به شبهات به مناسبت ایام شهادت اباعبدالله الحسین (ع) با حضور استاد گرانقدر حجت الاسلام و المسلمین عباس بابکی مورخه 1403/4/30با حضور کادر ، اساتید و طلاب مدرسه در فضای مجازی برگزار گردید.
حاج آقابابکی بیان داشتند : یکی از شبهاتی که درمورد امام حسین (ع) و پیرامون واقعه عاشورا مطرح می گردد این است که چرا برای امام حسین (ع) مجالس پرشور و بزرگ برگزار می گردد و چه فرقی میان امام حسین (ع) با سایر ائمه اطهار (ع) است ؟ ایشان پاسخ این سوال را با 11دلیل بیان داشتند که 1- امام حسین (ع) تنها امامی هستند که در 6ماهگی ایشان ،پدر و جد و مادرشان حضرت فاطمه (س) بعد از اطلاع از مصائبی که بر ایشان و خانواده شان وارد می شود گریستند .2- ایشان تنها امامی هستند که در زمان حیاتشان ، پدر 2شهید یعنی حضرت علی اکبر (ع) و حضرت علی اصغر (ع) هستند . 3-ایشان تنها امامی هستند که اربعین و زیارت اربعین دارند حتی پیامبر اکرم (ص) هم اربعین ندارند . 4- ایشان تنها امامی هستند که قبر مطهرشان بارها توسط ظالمان خراب شد 5-ایشان تنها امامی هستند که بدون غسل و کفن دفن شدند .6-ایشان تنها امامی هستند که در جنگ شهید شدند 7- ایشان تنها امامی هستند که سر از تنشان جداشد 8-ایشان تنها امامی هستند که خانواده شان اسیر شدند 9- ایشان تنها امامی هستند که درماه تولدشان ،شهادت ائمه (ع) و در ماه شهادتشان ، ولادت ائمه (ع) نیست 10- ایشان تنها امامی هستند که خاک تربتشان را می توان خورد و حلال است 11- ایشان تنها امامی هستن که درزمان امام زمان (عج) دوباره به دنیا هجرت خواهند کرد . استاد حوزه افزود :یکی دیگر از شبهات مطروحه در بحث عاشورا این است که مابرای امام حسین (ع) بیشتر از سایر ائمه گریه و عزاداری می کنیم و اینهمه عزاداری و گریه و ماتم باعث افسردگی می شود. پاسخ این شبهه را این بار بااستفاده از سخنان غربی ها می دهیم «ژوزف فرانسوی »در کتاب « اسلام و مسلمانان »ضمن اندک بودن شمار شیعیان در قرون اولیه اسلام ،به خاطر عدم دست رسی آنان به حکومت ،و ظلم و ستم حاکمان برآنان و قتل و غارت اموالشان در تحلیل جالبی می نویسد : «یکی از امامان شیعه ،آنان را دستور تقیه دادتا جانشان از گزند بیگانگان محفوظ باشد و همین امر باعث شد که شیعیان کم کم قدرت پیدا کنند و این بار دشمن بهانه ای نیافت تا به واسطه آن شیعیان را بکشد و اموالشان را غارت نماید . شیعیان مجالس و محافل مخفیانه ای را تشکیل دادند و بر مصائب حسین (ع)گریه می کردند. این عاطفه و توجه قلبی در دل های شیعیان استحکام یافت و کم کم زیادشد و پیشرفت کردند. بزرگترین عامل این پیشرفت برپا کردن عزاداری حسین (ع)می باشد که دیگران را به سوی مذهب شیعه دعوت می کند. و…همچنین «ماربین »مورخ آلمانی نیز در کتاب «سیاست اسلامی »می گوید : «من معتقدم رمز بقا و پیشرفت اسلام و تکامل مسلمانان شهادت حسین (ع) و آن رویدادهای غم انگیز می باشد …مبلغ حوزه ادامه داد: ائمه اطهار (ع)با تاکید بربرگزاری حسینی (ع)برنامه آن حضرت را «محوری »برای وحدت مردم قرار دادند .به گونه ای که امروزه در ایام شهادتش میلیونها انسان با اختلاف طبقات و نژادو مذهب در هر کوی و برزن به عزاداری آن حضرت بپا خاسته و گرد بیرق حسینی اجتماع می کنند . “

“
به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه فاطمه الزهرا (س)بندرترکمن خانم اشرف قانعی زارع درنشست معرفی کتاب آداب و آفات طلاب مقدمه رسیدن به هویت اصیل طلبگی را مطالعه کتبی که در راستای هویت طلبگی نگاشته شده اند دانست .استاد حوزه علمیه بیان داشت : از جمله کتاب های مناسب جهت مطالعه طلاب در زمینه هویت و رسالت طلبگی کتابهای
آداب الطلاب و آفات الطلاب (سلسله مباحث اخلاقی و حوزوی آیت الله مجتهدی)نوشته شاکر برخوردارفریدمعرفی کردند

خانم قانعی زارع ادامه داد بعداز طی گام اول که مطالعه پیرامون هویت طلبگی بود درگام دوم نوبت به رعایت مولفه ها است زیرا طلبه نیز به عنوان متعلم در مسیر معارف اسلامی می آموزد تا بداندوعمل کند. طلبگی آغاز گام نهادن درمسیری است که پیام آوران الهی در آن حضور داشته اند. طلبه مبلغ آموزه های دینی است و وظیفه داردسلوک پسندیده معنوی راعمل کند و به دیگران نیز بیاموزد. طلبه هم باید خودش قاعده مند عمل کند و هم از آنجا که آموزگار رفتار است باید درشیوه رفتار پسندیده به دیگران موفق باشد.در دنیای پیچیده امروز که طلبه،باید در صحن علنی جامعه حضورداشته باشد و باید بداند که رفتار او زیر نگاه کنجکاوانه و تیزبین مردم قرار دارد و انتظارات بی شماری از او می رود ، طلبه باید به خوبی آداب و آفات طلبگی را بداند و در رفتارهای ظاهر و باطن خود آن را پیاده کند ”